Zarys historyczny - Szafarnia

S Z A F A R N I A


Pocztówka z Szafarni  z okresu międzywojennego (dokładna data nieznana)

Nazwa miejscowości

Nazwa Szafarnia kojarzy się z „szafarzem”- urzędnikiem nadzorującym w dawnej Polsce sprawy finansowe, a w mieście- opiekującym się gospodarką miejską; szafować- rozdawać, wydawać. Pisana po niemiecku SCHAFFARNIA zastąpiona została w roku 1899 nową nazwą - FORSTHAUSEN, którą tworzą dwa wyrazy: der Forst= las, bór i hausen= mieszkać, gospodarować, prowadzić gospodarstwo. W okresie powojennym powrócono do dawnej nazwy Szafarnia.

Zarys historyczny

Nazwa Szafarnia pojawiła się po raz pierwszy dopiero w latach trzydziestych XVIII wieku. W roku 1735 (22 lipca) Franciszek Bieliński- starosta brodnicki pożycza mieszkańcowi Brodnicy (małżeństwu Zyglertów, Cyglertów) w dzierżawę na 40 lat 340 ha karczowiska leżącego w obrębie rozległych lasów, na którym miała powstać „Kolonia Szafarnia”. Odtąd utrzymywali ją brodniczanie. Okazało się, że jej rozwój przebiegał niekorzystnie, ponieważ w 1773 r. osadowiło się tu tylko siedmiu gospodarzy. W Szafarni w 1765 stał stary spróchniały szachulcowy folwark dla dzierżawcy. Wśród jego zabudowań stała stodoła o jednym klepisku i dwóch sąsiekach, owczarnia oraz szopa. Folwarczny inwentarz stanowiła wówczas para wołów cztery konie, pięć krów i cztery jałówki . Wysiew stanowił 30 korcy zboża.

W Szafarnia  w 1765 roku mieszka niejaki Tomasz Zimek, Józef Cichecki, Mateusz Wojciechowski, Wojciech Wojciechowski, Jan Socha nieznany z nazwiska Maciej oraz Krzysztof Zalewski. Gospodarze mają role wymierzone, z których każdy z osobna płaci po 30 florenów dzierżawcy Zyglertowi. W 1832 roku majątek przejmują nowi właściciele : A. Stoyke i M. Wachholz,  majątek zostaje podzielony na dwa odrębne części. Chroniczny brak pieniędzy doprowadził do postępowego sprzedawania pojedyńczych majątków polskim i niemieckim małym osiedleńcom.

W 1901 roku miejscowość przeżywa następny rozwój: E. Kleinst podarowuje działkę, na której w 1901 roku następuje wytyczenie miejsca pod  kościół ewangelicki. Budowę prowadzi Gustaw-Adolf-Verins budowa postępowała szybko - już 20 go czerwca 1902 roku nastąpiło uroczyste otwarcie kościoła. Również od roku 1895 w Szafarni istnieje „Agencja Pocztowa” prowadzona przez E. Kleinsta. Od roku 1922 Agencją Pocztową zawiaduje (moje babcia) Joanna Licznerska z d. Grzybowska.                                                                               

W listopadzie 1931 roku Agencja Pocztowa  się usamodzielnia i powstaje „Agencja Pocztowo-Telegraficzna Szafarnia”.  Naczelnikiem zostaje Joanna Licznerska, pełni ona tę funkcję do 30 listopada 1949 roku. Zatrudnieni są dwaj listonosze: p. Rożynski i p. Moczadło. Agencja obsługuje teren Szafarni, Tereszewa, Mścina, Kącik i Bałówek.

Budynek ówczesnej poczty (obecnie zamieszkały przez rodzinę p. Mazura)

Pierwsza szkoła w Szafarni powstaje w 1867r. - była to chałupa z drewna . Stała w odległości 50 m od (byłej) szkoły, gdzie obecnie mieszka rodzina p. Adama Piotrowskiego(stolarz). Chata była własnością p.Kucy lub Motyckiego. Szkoła ta spaliła się z nieznanych bliżej powodów. W 1869 roku zakupiono plac i postawiono za rządowe pieniądze (byłą)szkołę. W szkole na parterze wydzielono jedno pomieszczenie (obecnie mieszka tam rodzina p. Jana  Jarzębowskiego) na kaplicę w, której odbywały się nabożeństwa.

W sierpniu 1959 rozpoczęto pracę elektryfikacyjną wsi -ukończenie prac przypada na 6 październik 1959 roku. Podaje się, że Szafarnia ze względu na charakter robotniczo-chłopski społeczeństwa została zelektryfikowana w 100% (podobno jedyna w województwie) długość linii wynosiła wtedy ok.12 km. Przeciętny koszt  wyniósł 3.600 zł na rolnika i był płatny w 3 latach (przeciętna wartość jednej krowy wynosiła wtedy 6.000 zł).  Przez wieś w kierunku Tęgówca prowadziła droga w połowie bita, natomiast z Szafarni do Tereszewa prowadziła droga piaszczysta. W roku 1962 oddano do użytku utwardzoną drogę na odcinku Szafarnia- Tereszewo. Budowa drogi prowadzona była od  Tereszewa w kierunku Szafarni. Budowa trwała przez okres 3 lat. Droga przyczyniła się do rozwoju motoryzacji na wsi.

W tym czasie na wsi liczy się 12 motocykli o pojemności 125 cm3 i wyżej oraz 17 motorowerów. W Szafarni 30.04.1967 roku powstaje „Klub Rolnika” w budynku Gromadzkiej Rady Narodowej (gdzie obecnie zamieszkuje rodzina p.Mazura),  gdzie toczy się życie kulturalne wsi.
Wieś Szafarnia jest wsią o przeznaczeniu turystycznym. Położenie jej i słabe grunty dyskwalifikują ją jako wieś rolniczą.

Następne artykuły:     

budowa i dzieje kościoła ewangelickiego
budowa i dzieje szkoły w Szafarni                                                                                                                                                                                                                                                                 

materiały źródłowe - prywatne archiwum Tadeusza Majewskiego

Opracował: Tadeusz Majewski.